Kemm jgħiduha bil-qalb il-kelma “nannu” jew “nanna” t-tfal xħin joħorġu mill-iskola u jiġru biex jgħannqu lin-nanniet li ġew jistennewhom biex jieħduhom id-dar magħhom u jżommuhom sakemm xi ħadd mil-ġenituri jiġi lura mix-xogħol u jiġborhom.
Kliem oħra li ġie li jgħidu t-tfal xħin joħorġu mill-iskola: “kemm għandi ġuħ” u tittama li jieklu dak li ppreparajtilhom u fil-każ, tagħmlilhom dak li jixtiequ u tieħu gost tarahom jiekluh.
Kemm iġibu ferħ lil xulxin in-neputijiet u n-nanniet bl-imħabba speċjali li għandhom għal xulxin.
Imma dak li hu normali għalina u ta’ kuljum, għal ħafna miljuni oħra, mhux.
Hawn miljuni ta’ nanniet u neputijiet mifrudin minħabba l-gwerer, l-emigrazzjoni u l-persekuzzjoni.
Għalkemm id-dinja tipproduċi biżżejjed ikel għat-8 biljun li jgħixu fuqha, 828 miljun ruħ ibatu l-ġuħ kuljum.
9 miljun kull sena, ħafna minnhom tfal taħt il-5 snin imutu b’nuqqas ta’ ikel.
149 miljun tifel u tifla taħt il-5 snin jibqgħu ma jiżviluppawx kif suppost minħabba n-nuqqas ta’ ikel.
Suppost li sa 6 snin oħra, is-sena 2030, ma kellu jibqa’ ħadd bil-ġuħ fid-dinja. Kollox juri li se jkollna mill-inqas 670 miljun ibatu l-ġuħ.
Sadattant qed jintefqu ħafna flus fl-armamenti, iżjed minn qatt qabel, flok fl-iżvilupp, fix-xogħol, fis-saħħa u fl-edukazzjoni u f’dak kollu li hemm bżonn biex kulħadd jgħix suret in-nies fuq din il-pjaneta.
Ħajja sempliċi
Għallimt lili nnifsi ngħix ħajja sempliċi.
Inħobb noħroġ nimxi nħalli l-inkwiet warajja,
inħares lejn is-sema u nitlob u ngawdi s-sħab u s-siġar.
Xħin niġi lura d-dar mill-mixja, għandi kanarin tgħidx kemm jgħanni,
Inmur nagħmel xi ħaġa żgħira tal-ikel,
Jekk tħabbatli, taf lanqas nisimgħek.
(Adattament minn versi tal-poetessa Russa Anna Akhmatova – 1889 sa 1966 – li għexet: rivoluzzjonijiet, gwerra ċivili, żewġ gwerer dinjin, il-persekuzzjoni politika, id-dittatura Stalinista, il-ħabs u l-qtil tal-għeżież tagħha, il-ġuħ, il-kesħa, l-imħabba u l-firda, it-traġedji tas-seklu 20 u kitbet dwar dan kollu bis-sabiħ u l-ikreh tal-ħajja, bil-ferħ u bl-uġigħ.)
Ma kinux jibgħatuli fjuri
“Bagħatli l-fjuri llum.
Bagħatli l-fjuri llum.
M’għalaqtx snini
u lanqas ma kienet xi ġurnata speċjali.
Il-bieraħ fil-għaxija kellna xi ngħidu għall-ewwel darba
u qalli ħafna kliem li weġġagħni ħafna.
Naf li jiddispjaċih
u ma riedx iweġġagħni,
Għax illum bagħatli l-fjuri.
Bagħatli l-fjuri llum.
Ma kienx l-anniversarju tagħna,
jew xi ġurnata oħra speċjali.
Il-bieraħ fil-għaxija, waddabni mal-ħajt
U beda jifgani.
Lanqas ridt nemmen li veru kien qed jiġri hekk.
Naf li żgur jiddispjaċih,
Ghax illum bagħatli l-fjuri.
Bagħatli l-fjuri llum,
U ma kienx Jum l-Omm
Jew xi ġurnata oħra speċjali.
Il-bieraħ fil-għaxija reġa’ sawwatni.
Jekk nitilqu x’naqbad nagħmel?
Kif se nieħu ħsieb it-tfal?
X’nagħmel dwar flus?
Imwerwra minnu u nibża’ nitlaq.
Imma naf li żgur jiddispjaċih
għax illum bagħatli l-fjuri.
Illum bagħatuli l-fjuri.
Illum kienet ġurnata speċjali.
Kien jum il-funeral tiegħi.
Il-bieraħ fil-għaxija fl-aħħar qatilni.
Kieku sibt biżżejjed kuraġġ u saħħa nitilqu,
kieku llum ma kinux jibgħatuli fjuri.”
Versi ta’ Paulette Kelly. Naf li dawn il-versi mhux se jtaffulhom l-uġigħ jew inaqqsulhom it-tbatija. Nawgura li nagħmlu iżjed biex inħarsu lin-nisa mill-vjolenza.
Il-ħaddiema huma nies ukoll
Fost dawk li jħaddmu u jmexxu postijiet tax-xogħol hawn min m’għandu l-ebda rispett għall-ħaddiema li jaħdmu (jagħmilha ċara) taħtu, mhux miegħu.
Qatt ma jgħidilhom “grazzi” jew “prosit” meta jistħoqqilhom.
Jekk jonqsu (għax sintendi huwa qatt ma jonqos u jiġri x’jiġri tort tal-ħaddiema) jumiljahom u juża kliem ta’ stmerrija kontra tagħhom quddiem sħabhom. L-aktar jekk ikunu nisa.
Meta l-affarijiet ikunu sejrin tajjeb u jiżdied il-qligħ, il-ħaddiema qatt ma jgawdu minnu u jibqgħu bil-paga tas-soltu.
Meta jmorru ħażin, l-ewwel li jlaqqtuha l-ħaddiema. Jibda l-issikkar u iżjed theddid waqt li ta’ fuq jibqa’ bil-ħajja komda ħafna tiegħu.
Meta jasal il-Milied arah jiġbor ftit frak milli jaqagħlu minn fuq il-mejda u jtih bħala karita’ u jġib ir-ritratti tiegħu.
Kemm għandu qalbu tajba.
Torċa 24 Marzu 2024
