L-inċident tas-26 ta’ Jannar 2025 fejn il-vapur ‘Vezhen’ li jtajjar il-bandiera Maltija għamel ħsara fil-cable f’qiegħ il-Baħar Baltiku bejn l-Iżvezja u l-Latvja m’għandux jintuża bħala skuża biex Malta żżid in-nefqa militari tagħha jew twarrab in-newtralità tagħha.
Meta sehh l-inċident, diversi pajjiżi, fosthom Malta, qalu li sar sabutaġġ. Kien hemm min waħħal fir-Russja li apposta għamlet ħsara fil-cable biex tpattieha lil dawk li jżommu mal-Ukrajina. Ir-Russja ċaħdet li għamlet ħsara fil-cable.
Malta qalet li hemm bżonn li anki l-Mediterran jiġi mħares minn sabutaġġi u attakki simili.
Nhar it-Tnejn li għaddew l-Iżvezja ħarġet tgħid li wara investigazzjoni serja sabet li l-vapur ‘Vezhen’ veru għamel ħsara fil-cable, iżda żgur li mhux apposta u b’sabutaġġ. Imbasta għaġġlu jwaħħlu fir-Russi!
L-Iżvezja qalet li l-ħsara saret minħabba l-maltemp, tagħmir difettuż u nuqqasijiet fit-tmexxija tal-vapur.
Waqt li l-aħbar tal-ħsara fil-cable u s-suspett fir-Russja ngħatat prominenza, l-aħbar li l-ħsara ma kinetx sabutaġġ mir-Russja ġiet irrapportata biss mill-midja speċjalizzata. F’Malta ma semmieha ħadd.
In-NATO jinqeda b’inċidenti bħal dawn biex jgħid li hemm bżonn iżjed nefqa militari biex ilesti għal gwerra mar-Russja. Jgħid li hemm bżonn ta’ iżjed frejgati, droni u ajruplani tal-gwerra biex iħarsu minn sabutaġġi lil din l-infrastruttura kritika tal-cables f’qiegħ il-baħar.
Aħna wkoll kellna inċident serju fil-cables bejn Malta u Sqallija. Sehh f’Marzu 2022 meta l-vapur MV Chem għamel ħsara fl-interconnector bl-ankra tiegħu meta maltemp qawwi kaxkru għal fuq il-blat f’Baħar iċ-Ċagħaq.
Fl-interess komuni
Il-qiegħ tal-Mediterran huwa mimli cables li minnhom jgħaddu 95% tal-komunikazzjoni kollha bejn l-Ewropa, l-Afrika u l-Asja. Huma dawn il-cables li jagħtuna l-internet biex nibgħatu u nirċievu emails jew nidħlu f’kontenut merfugħ f’servers f’pajjiżi oħra.
L-aktar cables importanti huma dawk is-16 li jgħaqqdu lill-Ewropa mal-Asja. Jgħaddu mill-Baħar l-Aħmar, imbagħad jgħaddu minn ħdejn il-kosta tagħna u jingħaqdu ma’ Franza, l-Italja u Ġibiltà biex jibqgħu sejrin ir-Renju Unit.
Gżejjer bħalna huma dipendenti għal kollox fuq dawn il-cables. Mallorca għandha tliet cables jgħaqqduha ma’ Spanja u ieħor mal-Alġerija. Ibiża għandha cable wieħed. Sardenja għandha tlieta jgħaqqduha mal-Italja u wieħed ma’ Sqallija. Aħna għandna ħamsa li jgħaqqduna ma’ Sqallija u wieħed li jgħaqqadna ma’ cable internazzjonali.
Il-cables li jgħaddu mill-qiegħ tal-Mediterran iġarrbu ħsarat minħabba li fil-Mediterran hawn ħafna tbaħħir ta’ sajd, kummerċ u turiżmu. L-ebda ħsarat f’dawn il-cables ma saru minħabba xi sabutaġġ minn xi grupp terrorista jew xi pajjiż għadu. Il-maltemp ġie li għamel ħsara imma għallinqas il-ħafna terremoti fl-inħawi ma kinux problema.
Żgur li meħtieġ li l-pajjiżi kollha tal-Mediterran f’koperazzjoni mal-pajjiżi tal-Ewropa, l-Afrika u l-Asja għandhom jieħdu ħsieb iħarsu l-cables li jinsabu f’qiegħ il-baħar ta’ madwarna.
Tajjeb li niġbdu l-attenzjoni tal-Unjoni Ewropea għall-Mediterran għax spiss qisu lanqas jeżisti għaliha jew jeżisti biss għall-immigrazzjoni llegali jew il-kuntrabandu u mhux għall-infrastruttura kritika li tgħaqqad tliet kontinenti.
Il-pajjiżi kollha ta’ dawn it-tliet kontinenti jafu li l-cables tal-Mediterran għandhom bżonnhom fid-dinja diġitali tal-lum u fl-interess tagħhom li jaħdmu flimkien biex iħarsuhom għax jekk jagħmlulhom ħsara iweġġgħu lilhom infushom. L-interessi komuni huma bażi tajba għall-koperazzjoni flok ġlied.
Christian Bueger tal-Università ta’ Copenhagen jagħtina analiżi interessanti dwar dan kollu: The Mediterranean Subsea: Protecting a Super Data Highway (IEMed 2023).
Suwiċdju tal-identità
Fl-1898 il-Gvern Imperjali Britanniku qabbad lill-familja Vella miż-Żebbuġ biex jibnu l-barracks għall-familji tas-suldati stazzjonati fil-Forti Chambray, Għawdex.
Ġużeppi Vella l-missier u wliedu Vitor, Wiġi, Mikiel, Toni u Saver tul ħajjithom bnew nofs il-knejjes f’Għawdex u xi knejjes ukoll f’Malta. L-imgħallem bennej, l-aktar wieħed tas-sengħa u ta’ ħila kbira kien Vitor (1878-1956). Kien magħruf minn kulħadd bħala ‘Vitor tal-Qanfuda”, bil-laqam tal-familja tiegħu.
Għalkemm kien għadu ta’ 20 sena meta nbena l-barracks f’Chambray, Vitor wera intelliġenza kbira kif ra li l-bini jagħmel l-aħjar użu mix-xemx għad-dawl is-sena kollha u s-sħana għax-xitwa u d-dell u l-frisk għas-sajf. Vitor bena wkoll is-Santwarju ta’ Pinu.
Dawn il-barracks militari li għandhom 127 sena huma wieħed mill-ftit binjiet militari taż-żmien il-ħakma Britannika f’pajjiżna. Ħafna mill-barracks militari f’Malta, għalkemm mhux antiki daqs dak ta’ Chambray ġew skedati u ma jistgħux jitwaqqgħu. Għaliex ta’ Chambray jista’ jitwettaq? Għaliex ma jiġix skedat u protett?
Suwiċidju
Dan il-bini huwa l-ewwel wieħed f’Malta u fl-Imperu Britanniku li ġie mibni apposta biex jiġbor flimkien lis-suldati mal-familji tagħhom. Is-Supretendent tal-Wirt Storiku kien jitlob l-iskedar tiegħu. Kif jitolbuh is-Supretendent tal-Fortizzi u l-Kumitat tal-Wirt Storiku u Kulturali.
Fost dawk li qed jitolbu l-iskedar u l-protezzjoni ta’ dan il-bini hemm ‘Din l-Art Ħelwa’ ta’ Malta u Għawdex, 25 għaqda, l-ADPD u Momentum, il-Kunsilli Lokali ta’ Kerċem u ta’ Għajnsielem u 700 persuna minn oqsma differenti tal-ħajja.
Għaliex għandna nistmaw il-passat tagħna b’daqshekk vjolenza u stmerrija flok b’imħabba u b’rispett? Għaliex għandna bilfors nagħmlu suwiċidju kulturali u spiritwali bil-qerda tal-wirt storiku ta’ pajjiżna u nkomplu neqirdu l-identità tagħna?
Torċa 2 Marzu 2025
